DE KLEINE ZUSTERS VAN DE H. JOSEPH

De Kleine Zusters van de H. Joseph is een congregatie van vrouwen, in 1872 in Heerlen gesticht door Petrus Joseph Savelberg. De congregatie legt zich toe op actieve bezigheden. Zo werkten de Kleine Zusters tot aan het einde van de twintigste eeuw werkten in ziekenhuizen, inrichtingen en scholen. Zij zorgden voor ouderen, zieken, geestelijk en lichamelijk gehandicapten en kinderen.

De Kleine Zusters waren niet alleen actief in Heerlen en Limburg, maar ook in de rest van Nederland en in België. Missiewerk voerde hen naar China, Indonesië, Nieuw-Guinea, Kenia en Tanzania. Ook daar deden ze vooral aan scholing en ziekenzorg. In tegenstelling tot veel andere congregaties die zochten naar een meer contemplatieve invulling van hun religieuze leven, zijn de Kleine Zusters altijd actief op de maatschappij betrokken geweest.

In Kenia, Tanzania en Indonesië zijn jonge takken van de congregatie nog volop aan het werk. Maar in Nederland en België telt de congregatie nog maar 174 leden. Er zal in de toekomst een moment komen dat ze er niet meer zijn. De meeste zusters zijn inmiddels boven de tachtig en sinds 1971 zijn er geen vrouwen meer ingetreden.

Om hun nalatenschap te waarborgen, hebben de zusters verschillende initiatieven ontplooid. Zo is er een documentaire over hen gemaakt (door Annemarie Strijbosch) en is er een boek over de geschiedenis van de congregatie geschreven (door Gabrielle Dorren): 'Met de minsten der Mijnen'. De herinrichting van het oude klooster in de Gasthuisstraat is onderdeel van deze initiatieven.

1870 - Een armoedig begin met Mgr. Savelberg

In 1870 betrok de Heerlense priester Savelberg met zeven religieus ingestelde vrouwen het pand op Gasthuisstraat 2 in Heerlen. Zij zorgden daar voor zo’n dertig hulpbehoevende bejaarden en ongeveer twintig arme wezen. Om voortzetting van de hulpverlening te waarborgen, werd de congregatie officieel gesticht in 1872 en traden de eerste vrouwen in. Deze begintijd was buitengewoon zwaar. Er werd bittere armoede geleden. Vaak moesten de zusters bij de boeren in de omgeving gaan bedelen om voedsel. Enkele patiënten stierven wegens de gebrekkige omstandigheden. Toch groeide de congregatie snel. In 1875 kon Mgr. Savelberg het huis kopen. In 1878 liet hij naast het huis een kapel bouwen door architect Johannes Kayser.

1920 - Het pand wordt te klein: Broeders en Karmelietessen

Al snel na de eeuwwisseling bleek dat het pand aan de Gasthuisstraat te klein werd voor de congregatie. Veel jonge vrouwen traden in, rond 1915 waren er al meer dan 400 Kleine Zusters actief. De leiding over de congregatie was inmiddels overgenomen door Mgr. Leo Driessen. Hij liet een nieuw moederhuis bouwen aan het einde van de Gasthuisstraat - het huidige Huize De Berg - waarna de mannelijke tak van de congregatie (de Broeders van de H. Joseph) het oude klooster betrok. In 1930 verlieten de broeders het pand onder druk van deken Tijssen en rector Driessen en deden het over aan de orde van de Karmelietessen. Zij verbleven er tot 1936.

1936 - Moeder Oda wint het pand terug

In 1930 kreeg de congregatie haar eerste vrouwelijke leidinggevende uit eigen gelederen: zr. Oda Hommelberg. Tot 1947 stond zij aan het hoofd van de congregatie die nu maar liefst 1800 zusters telde. Een van de eerste dingen waar zij zich op richtte, was het terugkrijgen van het oude klooster. Samen met vele andere zusters had zij het diep betreurd dat het oude moederhuis, de ‘bakermat’ van de congregatie, in andere handen was overgegaan. Toen ze zelf de touwtjes in handen kreeg, zette moeder Oda alles op alles om het pand weer in het bezit van de congregatie te krijgen. De Karmelietessen bouwden een nieuw pand achter het oude klooster en de Kleine Zusters kochten hun oude moederhuis terug. Ze lieten het restaureren en brachten de twee kamers waarin Mgr. Savelberg gewoond had, zoveel mogelijk terug in de oude staat. In 1937 werd het oude moederhuis feestelijk heropend en omgedoopt tot Joseph-Savelbergklooster. Vanaf toen tot aan 2008 hebben Kleine Zusters in het pand gewoond en gewerkt.

2008 - De restauratie

In 2008 verlieten de laatste zusters het pand en werd er begonnen met de restauratie. Architectenbureau Coenen uit Maastricht tekende voor het ontwerp van de restauratie. Geert Coenen: 'Wij wilden het klooster compacter maken, zodat het beter behouden kan worden voor de toekomst. De later aangebouwde delen zijn gesloopt, de kern van het klooster is gerestaureerd en we hebben enkele nieuwe onderdelen toegevoegd'.

2010 - Opening Tentoonstelling en Kapel

Op 29 april 2010 gaat het Savelbergklooster officieel open voor het publiek.